Whatever the description, it wafts from what must be considered the most singular fruit on the planet—the durian, a Southeast Asian favourite, commonly called the ‘king of fruits’. Its title is, in many ways, deserved.
Dù được mô tả là gì đi nữa, mùi này được mang tới từ một loại quả phải được xem là kỳ lạ nhất hành tinh – quả sầu riêng, loại trái cây ưa thích ở Đông Nam Á, thường được mệnh danh là “vua của các loại trái cây”. Trên nhiều phương diện, quả sầu riêng xứng đáng với danh hiệu đó.
One fact is certain: you’ll smell it before you see it.
Một điều chắc chắn rằng: bạn sẽ ngửi thấy mùi nó trước khi bạn nhìn thấy nó.
The scent (or should that be odour?) is overpowering (or should that be nauseating?).
Mùi thơm (hay nên là mùi thối) làm cho mê mẩn (hay nên cảm thấy buồn nôn).
One inhales it with delight, or shrinks back in disgust.
Một số người hít vào với sự thích thú, số khác lùi lại với sự ghê tởm.
Is it sweet almonds with vanilla custard and a splash of whiskey? Or old socks garnished with rotten onion and a sprinkling of turpentine?
Đó là món hạnh nhân ngọt ngào nồng hương vị bánh trứng sữa vani và một giọt rượu mạnh whisky? Hay là những chiếc tất cũ được bày cùng hành tây thối và một chút nhựa thông?
Whatever the description, it wafts from what must be considered the most singular fruit on the planet—the durian, a Southeast Asian favourite, commonly called the ‘king of fruits’.
Dù được mô tả là gì đi nữa, mùi này được mang tới từ một loại quả phải được xem là kỳ lạ nhất hành tinh – quả sầu riêng, loại trái cây ưa thích ở Đông Nam Á, thường được mệnh danh là “vua của các loại trái cây”.
Its title is, in many ways, deserved.
Trên nhiều phương diện, quả sầu riêng xứng đáng với danh hiệu đó.
As fruits go, it is huge and imposing.
Là một loại trái cây, nó to lớn và đường bệ.
As big as a basketball, up to three kilograms heavy, and most noticeably, covered with a thick and tough thorn-covered husk, it demands a royal respect.
To như một quả bóng rổ, nặng tới 3 kg, và đáng nói nhất, được bao phủ bởi một lớp vỏ dày và đầy gai nhọn, quả sầu riêng yêu cầu một sự tôn kính hoàng gia.
The thorns are so sharp that even holding the massive object is difficult.
Những chiếc gai sắc nhọn đến mức giữ một quả to là rất khó.
In supermarkets, they are usually put into mesh bags to ease handling, while extracting the flesh itself requires the wearing of thick protective gloves, a delicate and dexterous use of a large knife, and visible effort.
Tại các siêu thị, những quả sầu riêng thường được đặt vào trong các túi lưới để xách dễ dàng, trong khi để tách được múi sầu riêng cần phải đeo loại găng tay bảo vệ dầy, sử dụng tinh tế và khéo léo một con dao lớn, và sự cố gắng hết mình.
One can see why it is increasingly popular, in western markets, to have that flesh removed, wrapped up, and purchased directly.
Người ta có thể thấy tại sao loại quả này ngày càng phổ biến, ở các thị trường phương tây, rằng múi sầu riêng được tách ra, gói vào túi và mua trực tiếp.
This leads one to wonder why nature designed such a smelly fruit in such an inconvenient package.
Điều này làm cho người ta băn khoăn rằng tại sao thiên nhiên tạo ra một lại quả mùi nồng trong một lớp vỏ quá bất tiện như vậy.
Nature is, however, cleverer than one might think.
Tuy nhiên, thiên nhiên thông minh hơn bất cứ ai có thể nghĩ.
For a start, that pungent odour allows easier detection by animals in the thick tropical forests of Brunei, Indonesia, and Malaysia, where the wild durian originates.
Để bắt đầu, mùi mạnh nồng làm cho chúng dễ phát hiện hơn bởi các loại động vật trong các rừng rậm nhiệt đới ở Brunei, Indonesia, và Malaysia, nơi sầu riêng dại có nguồn gốc từ các khu vực trên.
When the pod falls, and the husk begins to crack open, wild deer, pigs, , and elephants, are easily drawn forth, navigating from hundreds of meters away directly to the tree.
Khi vỏ quả rơi xuống, và lớp vỏ bắt đầu vỡ tách ra, hươu nai, lợn, đười ươi và voi hoang dã dễ dàng đánh hơi, lôi kéo chúng từ nơi cách xa cây hàng trăm mét.
The second clever fact is that, since the inner seeds are rather large, the durian tree needs correspondingly larger animals to eat, ingest, and transport these seeds away, hence the use of that tough spiny cover.
Khía cạnh thông minh thứ hai là, do hạt bên trong khá lớn, cây sầu riêng cần những động vật to hơn tương ứng đến ăn, nuốt và vận chuyển những hạt này đi xa, do đó cần đến lớp vỏ dày nhiều gai.
Only the largest and strongest animals can get past that.
Chỉ những loài động vật to lớn nhất và khỏe nhất có thể đáp ứng yêu cầu đó.
And what are they seeking? Upon prising open the large pod, one is presented with white fibrous pith in which are nestled pockets of soft yellowish flesh, divided into lobes.
Và chúng đang tìm kiếm gì? Khi tách lớp vỏ dày, người ta có thể thấy lớp vỏ sợi trắng bao bên trong những tổ kén là lớp thịt màu vàng nhẹ, được chia thành các múi.
Each lobe holds a large brown seed within.
Mỗi múi có một hạt màu nâu lớn.
Although these seeds themselves can be cooked and eaten, it is the surrounding flesh over which all the fuss is made.
Mặc dù chính những hạt này có thể nấu và ăn, lớp thịt xung quanh tạo nên mọi thứ.
One of the best descriptions comes from the British naturalist, Alfred Wallace.
Một trong những mô tả chính xác nhất đến từ nhà tự nhiên học người Anh, Alfred Wallace.
Writen in 1856, his experience is typical of many, and certainly of mine.
Được viết năm 1856, trải nghiệm của ông giống rất nhiều người, trong đó có cả tôi.
At first, he struggled hard to overcome the ‘disagreeable aroma’, but upon ‘eating it out of doors’ found the flesh to have a ‘rich glutinous smoothness, neither acid nor sweet nor juicy; yet it wants neither of these qualities, for it is in itself perfect’.
Lúc đầu, ông phải đấu tranh để vượt qua “mùi thơm khó chịu”, nhưng khi “thưởng thức ngoài trời” thì thấy rằng lớp thịt có “sự mềm mịn giàu dinh dưỡng”, không phải axit, cũng không phải ngọt ngào hay vị quả, nhưng nó không muốn những phẩm chất đó, vì nó đã hoàn toàn là chính nó rồi.
He ‘at once became a confirmed durian eater’.
Ông “ngay lập tức trở thành người thích ăn sầu riêng chính hiệu”.
Exactly!.
Chính xác!.
In actual fact, the flavour can vary considerably depending on the stage of ripeness and methods of storage.
Trên thực tế, hương vị này có thể khác biệt đáng kể phụ thuộc vào giai đoạn chín và các phương pháp cất trữ bảo quản.
In Southern Thailand, the people prefer younger durian, with firmer texture and milder flavour, whereas in Malaysia, the preference is to allow the durian to fall naturally from the tree, then further ripen during transport.
Ở miền Nam Thái Lan, người dân thích trái sầu riêng non hơn, với kết cấu thịt quả chắc hơn và hương vị nhẹ hơn, trong khi ở Malaysia, họ ưu tiên để các trái sầu riêng tự rụng xuống từ trên cây, sau đó tiếp tục chín trong quá trình vận chuyển.
This results in a buttery texture and highly individual aroma, often slightly fermented.
Việc này làm cho kết cấu mềm mịn béo ngậy và hương thơm khá đặc biệt, thường lên men nhẹ.
Whatever the ease, it is this soft creamy consistency which easily allows durian to blend with other Southeast Asian delicacies, from candy and cakes, to modern milkshakes and ice cream.
Dù bằng cách nào, tính chất béo ngậy mềm mịn làm cho sầu riêng dễ dàng để xay với các đồ ăn khác ở Đông Nam Á, từ kẹo và bánh, tới sữa lắc hiện đại và kem.
It can also appear in meals, mixed with vegetables or chili, and lower-grade durian (otherwise unfit for human consumption) is fermented into paste, used in a variety of local rice dishes.
Nó cũng có thể xuất hiện trong các bữa ăn, trộn với rau hoặc ớt, và sầu riêng loại thấp hơn (trừ loại không phù hợp cho con người sử dụng) được lên men thành hỗn hợp pa-tê, được sử dụng trong các món cơm địa phương.
Such popularity has seen the widespread cultivation of durian, although the tree will only respond to tropical climates’—for example, only in the very northern parts of Australia, where it was introduced in the early 1960s.
Sự phổ biến này cho thấy việc canh tác mở rộng cây sầu riêng, mặc dù loại cây này sẽ chỉ phù hợp với khí hậu nhiệt đới – ví dụ, phía vùng phía bắc của Autralia, nơi sầu riêng được giới thiệu vào đầu những năm 1960.
Since that time, modern breeding and cultivating techniques have resulted in the introduction of hundreds of cultivars (subspecies bred, and maintained by propagation, for desirable characteristics).
Từ đó, các kỹ thuật nhân giống và canh tác hiện đại cho kết quả tạo được tới hàng trăm giống cây trồng (các phân loài được lai tạo, và duy trì bởi quá trình nhân giống, cho ra các đặc tính mong muốn).
They produce different degrees of odour, seed size, colour, and texture of flesh.
Người ta tạo được các mức độ khác nhau về mùi vị, kích cỡ hạt, màu sắc và kết cấu của thịt quả.
The tree itself is always very large, up to 50 metres, and given that the heavy thorny pods can hang from even the highest branches, and will drop when ripened, one does not walk within a durian plantation without a hardhat—or at least, not without risking serious injury.
Bản thân cây sầu riêng rất cao lớn, tới 50 mét, do quả nặng có vỏ gai có thể nằm ở cành cây cao nhất, và sẽ rơi khi chín, một người không nên đi dưới tán cây sầu riêng mà không đội một chiếc mũ cứng – hoặc ít nhất, không muốn bị thương nghiêm trọng.
Thailand, where durian remains very popular, now exports most of this fruit, with five cultivars in large-scale commercial production.
Thái Lan, đất nước rất nổi tiếng về quả sầu riêng, hiện nay xuất khẩu rất lớn loại trái cây này, với 5 giống sầu riêng được sản xuất thương mại với quy mô lớn.
The market is principally other Asian nations, although interest is growing in the West as Asian immigrants take their tastes and eating preferences with them — for example, in Canada and Australia.
Thị trường xuất khẩu chủ yếu là các quốc gia Châu Á khác, mặc dù thị hiếu đang tăng ở phương Tây vì người nhập cư châu Á đem theo khẩu vị và sở thích ăn uống với họ - ví dụ, ở Canada và Australia.
The fruit is seasonal, and local, sale of durian pods is usually done by weight.
Loại quả này có tính mùa vụ, và địa phương, việc mua bán quả sầu riêng dựa trên cân nặng.
These can fetch high prices, particularly in the more affluent Asian countries, and especially when one considers that less than one third of that heavy pod contains the edible pulp.
Điều này có thể làm giá bán cao, đặc biệt tại các nước châu Á giàu có hơn, và đặc biệt khi người ta cân nhắc rằng ít hơn một phần ba quả nặng đó có chứa thịt quả có thể ăn được.
In the true spirit of Alfred Wallace, there are certainly a large and growing number of ‘confirmed durian eaters’ out there.
Với tinh thần thực sự của Alfred Wallace, điều chắc chắn là có một số lượng lớn và đang tăng “những người thích ăn sầu riêng”.